Lukman Hekimiň emlerinden...
Lukman Hekim:
gije-gündizi üçe bölüp:8 sagat işlemegi,8 sagat dynç almagy, 8 sagat uklamagy;
-günde 3 wagtyna gowy naharlanmagy;
-günde 3 gezek ýuwunmagy,dişiñi tämizlemegi;
-hepdede bir gezek hammama barmagy,eşigiñi çalyşmagy, şerigat işini etmegi;
aýda 3 gezek balyk, ýylda 3 gezek kellebaşaýak iýmegi maslahat berýär.
*****
Soganyñ suwuny bala garyp içseñ bokurdak agyra kömek eder.
*****
Çaga gyzdyrsa, 100 gram araga 25 gram suw goşup, endamyna çalmaly.
*****
Gulak agyrylyñ gulagyna oraza tutyan (aç) kişiniñ tüýküligini damdyrmaly.
*****
Süýt göreji küteldýär, süýdi gözüñe çalsañ röwşen bolar.
*****
Agyryly gulaga narpyzyñ suwuny bala ýa suwa garyp damdyrsañ em bolar.
**********
Lukman hekim ölüm ýassygynda ýatyrka, aksakgallar:
-hekim, sen halkyñ müñ derdine derman tapýan beýik lukmandyñ, hekimdiñ. Indi biz sensiz nähili ýaşap bileris?-diýipdirler.
Lukman hekim:
-düýeden uly hekim bolmaz! Düýe saklañ, çalyny, agaranyny içiñ, düýe ýüñünden don, jorap ediniñ, kesel ýanyñyza gelmez-diýenmiş.
Abu Aly Ibn Sina:
"her kimsäniñ tebibi-onuñ özüdir" diýip ýazýar. Saglygyñy goramagy, haýsydyr bir derde uçran halatynda özüñ özüñe em etmegi başarmagy ündeýär. Gowy baş çykarsañ, ýerini bilip ulansañ, tebigatyñ her bir ot-çöpüniñ gymmatly dermandygyny ýatladýar.
Şugundyryñ suwuna kelläñi ýuwsañ goñak aýrylýar.
Dalagy agyrýanlar süýt içmeli däl, düýe süýdi bolar.
Injiriñ miwesini ýa ýapragyny mynjyradyp meñe, hala, siññile ýapsañ aýrar.
Kelle agyrylar süýt içmeli däl, süýt içip ýatmaly däl.
Soganyñ suwuny burnuña damdyrsañ kelläñdäki güwwüldi aýrylar. Kelle agyrsa soganyñ suwuny gulagyña damdyrmaly.
Süýde narpyzyñ birnäçe ýapragyny atyp goýsañ, kesilmez.
Sarygetirmä narpyz oñat peýda edýär.
Ukroby köp we yzygiderli iýseñ gözüñi küteldýär.
Çakyra biraz suw goşup içseñ peşewi gowy ýöreder.
Çybana bugdaýy çeýnäp ýapsañ ýarar.
Aşgazany ýaraly kişi towşan etini gowrup iýibermeli.
Her kimiñ aşgazany agyrsa her wagt ýagyş suwuny gaýnadyp içip dursun, peýdasy uludyr.
Ibn Sinanyñ äht-ündewlerinden:
Nahardan doýan çagany şol bada uklatmañ.
Bogazyñ agyranda horaz çorbasy haýyrlydyr.
Içi ýöremeýän göbegine ýüzärlik ýapmaly.
Aloeniñ ýapragyny gaýnadyp suwy bilen agzyñy çaýkasañ, dem almagyñ gowulanar.
Sogany kän iýýän adamyñ ukusy agyr bolýar.
Güneşiñ çoguna ýüzüñ ýananda oña ýumurtganyñ agyny çalmaly.
Ýumurtganyñ sarysyny bala garyp ýüze çalsañ ondaky düwürtikler nam-nyşan galmaz
Sogan iýmegi adat edinen kişi kelle agyry duýmaz.
Ýylan çakana sarymsagy gowrup bermeli.
Kükürdi ýakyp ysgasañ dümewden açylarsyñ.
Ganyñ basyşy ýokarlansa, şugundyry et üwelýänden geçirip hasadan süzüp ýarty käse möçberde biraz duz atyp içmeli.
Ibn Sina:
"Eger howanyñ ýüzünde çañ-tozan, tüsse-tutun bolmasady, adamlar müñ ýaşardy."